اضطراب جدایی در کودکان یک مرحله رشدی معمول و طبیعی در کودکان خردسال است که معمولاً بین سنین 8 تا 18 ماهگی رخ می دهد. هنگامی که کودک از مراقبان اصلی خود مانند والدین یا سایر بزرگسالان مهم جدا می شود، با احساس پریشانی و ترس مشخص می شود. این اضطراب می تواند به طرق مختلفی از جمله گریه کردن، چسبیدن، عصبانیت و امتناع از تنها ماندن ظاهر شود.
در حالی که اضطراب جدایی در کودکان بخشی طبیعی از رشد کودک است، اگر فراتر از دوره رشد معمولی ادامه یابد یا اگر در زندگی روزمره کودک، مانند حضور در مدرسه یا تعاملات اجتماعی تداخل داشته باشد، می تواند به نگرانی مهمتری تبدیل شود. در چنین مواردی، ممکن است به عنوان اختلال اضطراب جدایی طبقه بندی شود، یک وضعیت بالینی که نیاز به ارزیابی و درمان حرفه ای دارد.
بیشتر بخوانید : مشاوره روانشناسی کودکان در کرمانشاه
علل اضطراب جدایی در کودکان
دلایل دقیق اضطراب جدایی به طور کامل شناخته نشده است، اما اعتقاد بر این است که چندین عامل در ایجاد آن نقش دارند:
نقاط عطف رشد: اضطراب جدایی اغلب با نقاط عطف رشدی قابل توجهی مانند ماندگاری اشیا (درک اینکه اشیاء حتی زمانی که در دید نیستند به وجود خود ادامه می دهند) و اضطراب غریبه (ترس از افراد ناآشنا) همزمان است. این نقاط عطف می تواند آگاهی کودک را از جدایی افزایش دهد و اضطراب او را در مورد آن افزایش دهد.
دلبستگی: کیفیت پیوند بین کودک و مراقب اصلی او نقش مهمی در ایجاد اضطراب جدایی دارد. دلبستگی ایمن که با اعتماد، پاسخگویی و حساسیت مشخص می شود، می تواند به محافظت از کودکان در برابر اضطراب جدایی کمک کند. از سوی دیگر، دلبستگی ناایمن می‌تواند کودکان را در هنگام جدا شدن از مراقبان خود مستعد اضطراب و پریشانی کند.
خلق و خوی: خلق و خوی فردی کودکان نیز می تواند بر حساسیت آنها به اضطراب جدایی در کودکان تأثیر بگذارد. مزاج به ویژگی های شخصیتی ذاتی، مانند سطح فعالیت، حساسیت و خلق و خوی اشاره دارد. کودکانی که خلق و خوی مضطرب یا حساس تر دارند، ممکن است بیشتر دچار اضطراب جدایی شوند.
تغییرات زندگی: تغییرات عمده زندگی مانند تولد خواهر یا برادر، نقل مکان به خانه جدید یا شروع مدرسه می تواند احساس امنیت کودک را مختل کند و اضطراب او را در مورد جدایی افزایش دهد.
اضطراب والدین: نگرانی های خود والدین در مورد جدایی می تواند به فرزندانشان نیز منتقل شود و آنها را بیشتر در معرض اضطراب جدایی قرار دهد.
علائم اضطراب جدایی در کودکان
علائم اضطراب جدایی می تواند از نظر شدت و تظاهرات متفاوت باشد، اما معمولاً عبارتند از:
نگرانی بیش از حد: کودکان مبتلا به اضطراب جدایی ممکن است نگران جدا شدن از مراقبان خود حتی در موقعیت های آشنا باشند.
ترس از تنها ماندن: ممکن است از تنها ماندن در خانه، مدرسه یا در محیط های دیگر بترسند.
امتناع از مدرسه: مشکل در حضور در مدرسه یا مهدکودک به دلیل ترس از جدایی از والدین یا مراقبان.
کابوس ها و اختلالات خواب: کودکان ممکن است کابوس های جدایی را تجربه کنند یا به دلیل اضطراب در به خواب رفتن یا به خواب رفتن مشکل داشته باشند.
علائم فیزیکی: اضطراب جدایی می تواند به صورت علائم فیزیکی مانند معده درد، سردرد یا حالت تهوع ظاهر شود.
چسبندگی: کودکان ممکن است چسبنده شوند و توجه دائمی را از مراقبین خود بخواهند.
عصبانیت و آشفتگی: تلاش برای جدایی ممکن است باعث عصبانیت، گریه یا سایر رفتارهای مخرب شود.
روشهای مدیریت و درمان
مدیریت و درمان اضطراب جدایی در کودکان به شدت علائم و سن کودک بستگی دارد. در اینجا چند استراتژی وجود دارد که می تواند مفید باشد:
- قرار گرفتن تدریجی: قرار گرفتن تدریجی کودک در موقعیت هایی که باعث ایجاد اضطراب جدایی می شود، می تواند به او کمک کند تا تحمل کند و ترس خود را کاهش دهد. این می تواند شامل جدایی های کوتاه باشد، مانند واگذاری کودک به یک مراقب مورد اعتماد برای مدت کوتاهی، و افزایش تدریجی مدت و دفعات جدایی.
- تقویت مثبت: تقویت مثبت می تواند به کاهش اضطراب و تشویق استقلال کمک کند. این می تواند شامل پاداش دادن به کودک برای مدیریت آرام و مستقل موقعیت های جدایی باشد.
- درمان شناختی-رفتاری: درمان شناختی-رفتاری (CBT) نوعی درمان است که می تواند به کودکان کمک کند تا کنترل اضطراب خود را از طریق تکنیک های شناختی، مانند شناسایی و به چالش کشیدن افکار منفی و تکنیک های رفتاری، مانند تمرینات آرامش بخش و مواجهه درمانی یاد بگیرند.
- دارو: در برخی موارد، ممکن است دارو برای مدیریت اضطراب جدایی شدید در نظر گرفته شود، به ویژه زمانی که به طور قابل توجهی در زندگی روزمره کودک تداخل ایجاد کند. با این حال، دارو همیشه باید همراه با سایر مداخلات درمانی و تحت راهنمایی یک متخصص سلامت روان استفاده شود.
- حمایت والدین: والدین نقش مهمی در مدیریت اضطراب جدایی فرزندشان دارند. با ارائه اطمینان خاطر، ثبات و حمایت، والدین می توانند کمک کنند
با حمایت و مداخله مناسب، اکثر کودکان مبتلا به اضطراب جدایی می‌توانند بر ترس‌های خود غلبه کنند و مکانیسم‌های مقابله‌ای سالم ایجاد کنند. اگر نگران اضطراب جدایی فرزندتان هستید، مهم است که برای ارزیابی و راهنمایی با یک متخصص اطفال یا متخصص سلامت روان مشورت کنید.
