فلج مغزی (CP) گروهی از اختلالات حرکتی دائمی است که در اوایل کودکی ظاهر می شود. این بیماری در اثر آسیب به مغز در حال رشد یا در دوران بارداری، در حین تولد یا مدت کوتاهی پس از تولد ایجاد می شود. CP بر تون عضلانی، وضعیت بدن و حرکت تأثیر می گذارد. شدت CP از فردی به فرد دیگر متفاوت است و از خفیف تا شدید متغیر است. همچنین ممکن است شامل سایر اختلالات عصبی و شناختی نیز باشد.
علائم سی پی بسیار متفاوت است اما می تواند شامل موارد زیر باشد:
- تاخیر در نقاط عطف (مانند نشستن، خزیدن، راه رفتن)
- تون عضلانی غیر طبیعی (بیش از حد سفت یا خیلی فلاپی)
- هماهنگی و تعادل ضعیف
- لرزش یا حرکات غیر ارادی
- مشکل در حرکات دقیق
- اختلالات شناختی یا اختلالات یادگیری
- مشکلات گفتاری و شنوایی
تشخیص معمولاً شامل موارد زیر است:
- شرح حال دقیق پزشکی
- معاینات فیزیکی و عصبی
- تست های تصویربرداری مانند ام آر آی یا سی تی اسکن برای شناسایی ناهنجاری های مغزی
- ارزیابی های اضافی برای آسیب های شناختی و حسی
انواع فلج مغزی
اسپاستیک: شایع ترین نوع است که با افزایش تون عضلانی مشخص می شود که منجر به حرکات سفت و تکان دهنده می شود. این بیماری می تواند یک اندام (مونوپلژی)، یک طرف بدن (همی پلژی)، هر دو پا (دو پلژی)، یا هر چهار اندام (چهار پلژی) را درگیر کند.
دیسکینتیک: شامل مشکلاتی در کنترل حرکت است که منجر به حرکات غیر ارادی و غیرقابل کنترل می شود. این نوع شامل آتتوئید (حرکات آهسته، انقباض)، کوریفرم (حرکات سریع، تصادفی) و دیستونیک (حرکات پیچشی و تکراری) است.
آتاکسیک: با فقدان هماهنگی و تعادل مشخص می شود که منجر به حرکات لرزان یا ناپایدار و مشکلات در حرکات دقیق می شود.
مختلط: دارای ترکیبی از علائم از انواع فوق است که هیچ نوع واحدی غالب نیست.
علل و عوامل خطر
علل قبل از تولد: ناهنجاری های ژنتیکی، عفونت های مادر، قرار گرفتن در معرض سموم، یا خون رسانی ناکافی به مغز در حال رشد.
علل پری ناتال: عوارض حین زایمان، مانند کمبود اکسیژن (خفگی) یا تروما.
علل پس از زایمان: عفونت ها، آسیب های سر، یا شرایطی مانند سکته مغزی که اندکی پس از تولد رخ می دهد.
توانبخشی برای فلج مغزی
هدف توانبخشی به حداکثر رساندن استقلال و کیفیت زندگی از طریق درمان ها و مداخلات مختلف است.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی بر بهبود حرکت، قدرت و تعادل تمرکز می کند. تکنیک ها عبارتند از:
- تمرینات کششی و تقویتی
- آموزش وضعیتی
- استفاده از وسایل کمکی (بریس، واکر، ویلچر)
کاردرمانی
کاردرمانی به افراد مبتلا به CP کمک می کند تا مهارت های مورد نیاز برای فعالیت های روزانه را توسعه دهند. تکنیک ها عبارتند از:
- آموزش مهارت های حرکتی ظریف
- تجهیزات تطبیقی (ظروف مخصوص، وسایل کمک نوشتاری)
- درمان یکپارچگی حسی
گفتار و زبان درمانی
با هدف بهبود مهارت های ارتباطی، که می تواند شامل موارد زیر باشد:
- تمرینات گفتاری برای بهبود بیان و روان
- دستگاه های ارتباطی تقویتی و جایگزین (AAC).
- تغذیه و بلع درمانی
داروها
برای مدیریت علائمی مانند اسپاستیسیته عضلانی و تشنج استفاده می شود. داروهای رایج عبارتند از:
- شل کننده های عضلانی (مانند باکلوفن، دیازپام)
- داروهای آنتی کولینرژیک (برای کنترل آب دهان)
- داروهای ضد تشنج (برای مدیریت تشنج)
مداخلات جراحی
در موارد شدید، ممکن است به جراحی نیاز باشد:
- اصلاح ناهنجاری ها
- بلند کردن عضلات یا تاندون ها
- کاهش اسپاستیسیتی (به عنوان مثال، ریزوتومی انتخابی پشتی)
حمایت روانی اجتماعی
شامل گروه های مشاوره و حمایت برای افراد مبتلا به CP و خانواده های آنها برای رسیدگی به چالش های عاطفی و اجتماعی است.
